ශ්‍රී ලංකා: කාලයට නොවුණොත් යුක්තිය ඉෂ්ට වෙන්නේම නැහැ

ජනාධිපති නීතිඥ ජේ.සී. වැලිඅමුණ

තරිඳු උඩුවරගෙදර

අධිකරණයේ නඩු ප‍්‍රමාද වෙන බව සමාජයේ ජනප‍්‍රිය මතයක් පවතිනවා. ඒත් ඒ ප‍්‍රමාදයට හේතු ග ැන බොහෝ අය සොයන්නේ නැහැ නේද?

බාහිරව බැලූවාම පෙනෙන්නේ උසාවියේ නඩු කල් යන එක විතරයි. සමහරු නීතිඥවරුන්ට බනිනවා. සමහරු විනිශ්චයකරුවන්ට බනිනවා. කොහොම ගත්තත් මේක ජාතික ප‍්‍රශ්නයක්. අධිකරණය විසින් නියමිත කාලයට යුක්තිය ඉෂ්ට කරන්නේ නැතිනම්, බොහෝවිට යුක්තිය ඉෂ්ට වෙන්නේම නැහැ. අවුරුදු දහයකට පස්සේ යුක්තිය ඉෂ්ට වෙන්න පුළුවන් වුණත් වින්දිතයාගේ පැත්තෙන් ඒක යුක්තිය ඉෂ්ට වීමක් විදියට දකින්න අමාරුයි.

‘බෙන්ච් ඇන්ඞ් බාර්‘ හෙවත් විනිසුරුවරුන් හා නීතිඥවරුන් කියන දෙපාර්ශ්වය මේ තත්වයට වගකියන්න ඕනෑ බව පොදු අදහසක් තියෙනවා.

විනිශ්චයකාරවරුන් හා නීතිඥවරුන් දෙපාර්ශ්වයත් වගකියන්න ඕනෑ බව ඇත්ත. එහෙත් මේක ඒ දෙපාර්ශ්වයේ ප‍්‍රශ්නයක් පමණක් නොවෙයි. සංකීර්ණ ප‍්‍රශ්න කිහිපයත්ම මේකට හේතුවෙනවා. අධිකරණ පද්ධතිය එක් ආයතනයක් මත නෙවෙයි රඳාපවතින්නේ. අධිකරණය රාජ්‍ය යාන්ත‍්‍රණයේ එක් අංගයක්. ඒක රාජ්‍ය යාන්ත‍්‍රණයේ අනෙකුත් අංග සමඟ අපි හිතන්නේත් නැති තරම් බද්ධවෙලා තියෙනවා. උදාහරණයක් විදියට නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව, රජයේ රස පරීක්ෂක, පොලිසිය ආදි නොයෙකුත් ආයතන සමඟ බැෙ`දනවා. අනෙක් පැත්තෙන් රාජ්‍ය මූල්‍යය මත ඒ ආයතනවල කාර්යක්ෂමතාව රඳාපවතිනවා. අධිකරණ කටයුතු ඉක්මනින් සිද්ධවෙන රටවල රාජ්‍ය මූල්‍යයෙන් සෑහෙන කොටසක් යුක්තිය ඉෂ්ට කිරීමේ ක‍්‍රියාදාමයට යොමුවෙනවා. මුදල් ගැන එක් උදාහරණයක් කීවොත්, ඒ මුදල් මේ ක්ෂේත‍්‍රය, තාක්ෂණය යොදා නවීකරණය කරන්න යොදවනවා. එහෙත් නවීකරණය කළ පමණින් කාර්යක්ෂම වෙන්නේ නැහැ. ඒ නවීන තාක්ෂණය පාවිච්චි කරන්නට පුහුණුවකුත් අවශ්‍ය වෙනවා. තව අතුරු ප‍්‍රශ්න රාශියක් තියෙනවා.

එක අතුරු ප‍්‍රශ්නයක් තමයි ලඝුලේඛකයන් පිළිබඳ ප‍්‍රශ්නය. අධිකරණයේ පරිපාලනය පැත්තෙන් තියෙන බරපතළම ප‍්‍රශ්නයක් ඒක. අද ලඝුලේඛකයෙක් වැඩ කරන්නේ පරිගණකයෙන්. අද වෙනත් රටවල නම් කොළ නැතිව පරිගණකයෙන්ම ටයිප් කරනවා. ඒක එක් උදාහරණයක්. ලඝුලේඛකයන් නැතිවෙන්න එක් ප‍්‍රධාන හේතුවක් තියෙනවා. ඔවුන්ගේ වැටුප බොහෝම අඩුයි. වෙන රටවල වගේ ලංකාවේ ලඝුලේඛකයන් කියන්නේ වෘත්තියක් නෙවෙයි. ලංකාවේ ලඝුලේඛකයන් බිහිකරන අධ්‍යාපන ආයතනයක්වත් නැහැ. මේ ක්ෂේත‍්‍රයේ වැඩ කරන්නේ තරුණයන්. පරිගණකයෙන් වැඩ කරන්නේ. ඉතින් මේ ක්ෂේත‍්‍රයට වැඩි වැටුපක් ගෙවන්න වෙනවා. ඒත් ඔවුන්ගේ වැටුප් වැඩි කරන්න උත්සාහ කළාම රාජ්‍ය තන්ත‍්‍රයේ ඉන්න පරිපාලන නිලධාරීන් ප‍්‍රශ්න ඇති කරනවා, අපට වඩා පඩි වැඩි කරන්න බැහැ කියලා. මම ටිකක් ඇතුළට ගිහින් කත ාකළේ එක් ක්ෂේත‍්‍රයක්. මේ වෙද්දී පාර්ලිමේන්තුවේ ආංශික අධික්ෂණ කාරක සභාවලින් මේ ප‍්‍රශ්නය පිළිබඳව සලකා බලා තියෙනවා. දැනට විසඳුමක් නම් නැහැ.

අපරාධ නඩු ප‍්‍රමාදයට විශේෂ හේතු ත ියෙනවාද?

අපරාධ නඩුවක් මහේස්ත‍්‍රාත් අධිකරණයේ විමර්ශනයට ගිහින්, මහාධිකරණයට ගිහිල්ලා, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය දක්වා ගිහින් අවසාන වෙන්නට සාමාන්‍යයෙන් අවුරුදු 10 – 17 දක්වා යනවා. බොහොම කලාතුරකින් තමයි නඩුවක් ටික කාලයකින් අවසාන වෙන්නේ. අපරාධ නඩු ප‍්‍රමාද වෙන්නට තියෙන එක් ප‍්‍රධාන හේතුවක් තමයි විමර්ශන ප‍්‍රමාද වීම. ලංකාවේ විමර්ශන කටයුතු කරන සී.අයි.ඞී. වගේ ආයතනවල ඉතාම දක්ෂ නිලධාරීන් ඉන්නවා. ඒත් බොහෝ අය දන්නේ නැහැ, සී.අයි.ඞීයේ එක් නිලධාරියෙක් එකම වෙලාවක විමර්ශන 80ක් විතර කරන බව. ඒ අතරේ ඉතාම සංකීර්ණ විමර්ශන 10-15ක් තියෙනවා. ඉතින්, තමන්ට අදාළ විමර්ශනයක් ගැන සාක්ෂි දෙන්න උසාවියට ගිහින් දවසක් රස්තියාදු වුණාම අනෙක් විමර්ශන කරන්න වෙලාවක් ඔවුන්ට නැතිවෙනවා. පොලිස් නිලධාරීන්ට උසාවියට පැමිණෙන ලෙස නියෝග කළාම ඔවුන් එන්නේ නැහැ. ඔවුන් ප‍්‍රමාද වෙනකොට නඩුව ප‍්‍රමාදයි. අනෙක් පැත්තෙන් රජයේ සේවකයන් නඩුවලට සාක්ෂි සපයන්න මැලිකමක් දක්වනවා. ඒකට දේශපාලනය හේතුවෙනවා. උදාහරණයක් කීවොත් හිටපු ආණ්ඩුවේ ¥ෂණ වංචා ගැන නඩුවක් තියෙනවා නම් ඒ් ගැන නිලධාරීන් තොරතුරු දෙන්නේ නැහැ. දැන් හමුදාවට අදාළ නඩුවල ප‍්‍රශ්නය ඒකයි. අද සෑහෙන අඩු වුණත්, දේශපාලනඥයන් නඩුවලට මැදිහත් වෙනවා. නාවික හමුදාවට අදාළ නඩුව එක් උදාහරණයක්. ඇතැම් අපරාධ නඩුවල චුදිතයන් විශේෂ වරප‍්‍රසාද බවත් පෙනෙන්න ත ියෙනවා.

අපරාධ නඩු සම්බන්ධයෙන් තියෙන අලූත්ම තත්වය තමයි විමර්ශනයක් යන අතරේ, චුදිතයන් විමර්ශන වළක්වමින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් දැමීම. මම හිතන්නේ පරීක්ෂණ කටයුතුවලට මෙවැනි බාධක එල්ලකිරීම ගැළපෙන්නේ නැහැ.

ඞීඑන්ඒ වාර්තා, පරිගණක වාර්තා ආදිය ලබාගැනීම සඳහාත් පරීක්ෂණ ප‍්‍රමාද වෙනවාද?

දියුණු විදේශ රටවල නම්, ඞීඑන්ඒ ආදි පරීක්ෂණ කටයුතුවලට අවශ්‍ය වෙන විද්‍යාගාර තියෙන්නේ පොලිසියේම කොටසක් විදියට. ඒ විද්‍යාගාරවල වැඩ කරන්නේ පොලිසියේ සේවය කරන විශේෂඥයන්. අනෙක් කාරණය තමයි ඉලෙක්ට්‍රොනික් සාක්ෂි පරීක්ෂා කිරීම. ඒවාට අවශ්‍ය වෙන ඉලෙක්ට්‍රොනික් විද්‍යාගාරත් පොලිසිය සතුව නැහැ. දැනට සී.අයි.ඞී. එකේ විතරක් ඉලෙක්ට්‍රොනික් විද්‍යාගාරයක් තියෙනවා. විද්‍යාගාර නැති හින්දා ඞීඑන්ඒ අරගෙන ඒවා විශ්වවිද්‍යාලයකට හෝ වෙනත් ආයතනයකට යවන්න ඕනෑ. ඒවායේ වාර්තාව එන්න මාස හයක් විතර ගතවෙනවා. පුපුරන ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ වාර්තාවක් රජයේ රස පරීක්ෂකගෙන් ඉල්ලා සිටියොත්, ඒ වාර්තාව එන්න තව මාස හයක් ගතවෙනවා. එක් නිලධාරියෙක් වාර්තාව හදලා එක් තැනකින් තවත් තැනකට යවන්න මාස පහක් හයක් යන අවස්ථා තියෙනවා. අනාගතයේදී නව තාක්ෂණය සම්බන්ධ නඩු සෑහෙන එනවා. ඒවාට ගැළපෙන විදියට ආයතන පද්ධතිය වෙනස් වෙන්න ඕනෑ.

මේ සාක්ෂි මහේස්ත‍්‍රාත් උසාවියක් ඉදිරියට අරගෙන යන්න ඕනෑ. සාමාන්‍යයෙන් මහේස්ත‍්‍රාත් උසාවියක එක් වාරයක් ඇතුළේ නඩු 100ක් විතර තියෙනවා. ඒවා එකින් එක කැඳවලා ඉවරකරලා, විභාගයට අන්තිමට ඕනෑ නම් පැය තුනක් පමණ ඉතිරිවේවි. මේ ඔක්කෝම නඩු ප‍්‍රමාද කරන්න හේතුවෙනවා. ඒ අතරතුරේ නීතිඥවරුන් තමන්ට ඕනෑ විදියට දින ගන්නවා. නඩුකාරවරුන්ට වැඩ වැඩියි. ඔවුන් අසනීප වෙනවා. නීත ිපති දෙපාර්තමේන්තුව පැත්තෙන් විමර්ශන කටයුතු ප‍්‍රමාද වෙන්නේ කොහොමද?

හැම නඩුවකම අවසානයේදී නඩුව මෙහෙයවීම කරන්නේ නීතිපතිවරයා. විශේෂයෙන්ම මහාධිකරණයේ නඩු පවත්වාගෙන යන්න පුළුවන් වෙන්නේ නීතිපතිට විතරයි. විමර්ශනයකින් පස්සේ නඩුවක් නීතිපතිවරයාට ගියාම එතැනදී අධිචෝදනා පත‍්‍රය සකස් කරන්න කොච්චර කාලයක් යනවාද කියලා කාටවත් කියන්න බැහැ. සමහර කාලවල මාස හයෙන්. තවත් කාලයක ඊට වඩා සෑහෙන වැඩියි. ලංකාවේ ජනගහනයට සාපේක්ෂව නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවට සිටිය යුතු නිලධාරීන් ප‍්‍රමාණයෙක් 50%ක් පමණයි ඉන්නේ. ඒ නිලධාරීන්ටත් වැඩි අධිකයි. අපි හිතමු නිලධාරියෙකුට පිටු 1000ක නඩු ගොනුවක් ලැබුණා කියලා. ඔවුන් ඒවා කියවන්න ඕනෑ උසාවියට ගිහින් ආවාට පස්සේ. ඇතැම්විට උසාවිය අවසාන වෙලා එන්නේ හවස තුනට. එතකොට මොන තරම් පොඩි වෙලාවක්ද ඉතිරි වෙන්නේ. සමහර නිලධාරීන් එකවර නඩු 25ක් පමණ අඩුම තරමේ මෙහෙයවනවා. අනෙක් පැත්තෙන් රජයේ දෙපාර්තමේන්තුවල තියෙන පොදු ප‍්‍රශ්නයක් නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේත් තියෙනවා. ඒ තමයි සමහරු ඉහළින්ම වැඩ කරද්දී තවත් අය වැඩ කරන්නේම නැහැ. මේ ගැන විහිළුවට කියන්නේ ‘සම් ආ හාර්ඞ්වර්කින් හා සම් ආ හාර්ඞ්ලි වර්කින්’ කියලා. අනෙක් රජයේ නිලධාරීන්ට වගේම නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවේ දක්ෂ නිලධාරීන්ටත් ඉහළට යන්න ක‍්‍රමවේදයක් නැහැ. යා හැක්කේ ජ්‍යෙෂ්ඨත්වය මත පමණයි. ඇතැම් අතිදක්ෂ නිලධාරීන්ට ඉහළ සිටින අය විශ‍්‍රාම යන තෙක් උසස්වීම් නැහැ. මෙහෙම පසුබිමක මේ ආයතන කාර්යක්ෂම නැහැ.

විමර්ශනය වෙන නඩුවලින් 10%කවත් විමර්ශනය යන අතරේ නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව එක්ක කොහෙත්ම සම්බන්ධ වෙන්නේ නැහැ. එතකොට උද්ධෘත ගොනුව ආවාට පස්සේ, මොනවා හරි ප‍්‍රශ්නයක් අ ැතිවුණොත් පොලිස් නිලධාරීන් ගෙන්වන්න ඕනෑ. එතකොට හිටපු නිලධාරීන් නැත්නම් අලූත් නිලධාරීන් දන්නේ නැහැ වෙච්ච දේ. ඒවා නිසාත් නඩු ප‍්‍රමාද වෙනවා. වෙනත් රටවල නම් නීතිපති නිලධාරීන්, පරීක්ෂණ නිලධාරීන් හා වෙනත් විශේෂඥයන් එකට වාඩිවෙලා තමයි සැලසුම් හදන්නේ. ඉස්සර ආකල්පයක් තිබුණා විමර්ශකයන් හා නීතිපති නිලධාරීන් එකට වැඩ කරද්දී ගැටීමක් ඒවි කියලා. ඒත් දැන් දියුණු රටවල් එකකවත් ඒ ආකල්පය නැහැ. එකට වැඩ කළ පමණින් විමර්ශකයා කියන හැමදේම නීතිපති නිලධාරියා විශ්වාස කළයුතු නැහැ. යල් පැනගිය විදියට හිතන ඇතැම් නිලධාරීන් විමර්ශනය අවසාන වෙනතෙක් පොලීසිය දෙස බලන්නේවත් නැහැ. අවසානයේ පොලීසිය විමර්ශන වාර්තාව එව්වාම වසර ගණනාවකට පස්සේ නැවතත් ෆයිල් එක යවනවා, මේ දේවල් අඩුයි කියලා දන්වමින්.

අපරාධ නඩුවල සාක්ෂිකරුවන් හා වින්දිතයන් ඉන්නවා. අධිකරණවල නඩු ප‍්‍රමාදය නිසා මේ අය ස්වාධීනව අධිකරණයට එන්න මැලිකමක් දක්වනවා. ඉදිරිපත් වෙන කෙනෙක් වුණත් දහ වතාවක් හිතනවා. ඇක්සිඩන්ට් එකක් වුණ මනුස්සයෙක්ව රෝහලට අරගෙන යනකොටත් මනුස්සයෙක් පසුබට වෙනවා. උසාවි ගානේ රස්තියාදු වෙන්න වේවි කියලා. අපරාධයක් නම් කොහොමත් මඟහරින්න උත්සාහ කරනවා. ඒකත් අපරාධ නඩු කල් යන්නට හේතුවෙනවා.

සිවිල් නඩු ප‍්‍රමාද වෙන්නේ මොන හේතු නිසාද?

ඉඩම් නඩුවක් උදාහරණයට ගත්තොත්, ඒවා පරම්පරා දෙක තුනක් යන අවස්ථා තියෙනවා. මොකද ඒවායේ සාක්ෂිකරුවන් ලැයිස්තුගත කරන්න, ඉඩම් මනින්න ඕනෑ. ඉඩම් මනින්න මිනින්දෝරුවන් හොයාගන්න ප‍්‍රමාද වීම වගේ හේතු තියෙනවා. ඒ ප‍්‍රශ්න විසඳන්න උත්සාහයන් තියෙනවා.

ඉහළම උසාවිවල නඩු ප‍්‍රමාදය ග ැන කතාකළොත්.

ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ හා අභියාචනාධිකරණයේ විභාගයට ගැනෙන නඩු ලැයිස්තුව කලින් එනවා. සාමාන්‍යයෙන් එක් උසාවියකට නඩු 30කට වඩා තියෙනවා. ත‍්‍රිපුද්ගල විනිසුරු මණ්ඩල දෙකක් යටතේ. මේ හැම එකක්ම විභාග වෙන නඩු නෙවෙයි. සමහර ඒවා කැඳවන නඩු. කැඳවන නඩුවලට සෑහෙන වෙලාවක් ගතවෙනවා. මේ කැඳවීමේ කටයුත්ත සාමාන්‍ය ලිපිකරුවෙක් ලවා කරන්න පුළුවන් දෙයක්. දියුණු අධිකරණ පද්ධතියක නම් කැඳවන නඩුවක් උසාවියට එන්නේ නැහැ. ඒ නඩුව විභාග කිරීම සඳහා තමයි කෙළින්ම නඩුව උසාවියට එන්නේ. අපේ රටේ එහෙම නැති හින්දා නඩු සංඛ්‍යාව වැඩියි. ඒත් ඒක ප‍්‍රමාදය පිළිබඳ නිදහසට කරුණක් නෙවෙයි. මම අවුරුදු තිහක් විතර තිස්සේ අධිකරණයේ ඉන්නවා. ඉස්සර ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නඩු දහයක් විතර තමයි තියෙන්නේ. ඒවායින් තුනක් පමණ විභාග වෙන නඩු. ඒ තුනම විභාගයට ගන්නවා. කල් යන්නේ නැහැ.
තවත් කාරණයක් තමයි පොදු නඩුවලදී විරෝධතා ගොනුකිරීමට ප‍්‍රමාද වීම. බොහොම කලාතුරකින් තමයි නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව නියමිත දිනයට විරෝධතා ගොනුකරන්නේ. ඉතාම වැදගත්කමකින් යුක්ත නඩු මිසක්, සාමාන්‍යයෙන් පොදු නඩුවලදී ඒක සිද්ධවෙනවා. ඉස්සර නම් මාස තුනක් ඇතුළත ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නඩුවක තීන්දුව දුන්නා. අද අවුරුදු ගණන් ඇදෙන නඩු තියෙනවා. අනෙක් කාරණය තමයි, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නඩු තීන්දුවට දිනයක් දෙන්නේ නැහැ. අනෙක් හැම උසාවියේම දෙනවා. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ යම් නඩුවක් අතරතුර නඩුකාරවරයෙක් විශ‍්‍රාම ගියොත් ආපහු මුල ඉඳන් නඩුව විභාගයට ගන්න සිද්ධවෙනවා. මොන තරම් දක්ෂ විනිසුරුවරයෙක්ට වුණත් වැඩ කරන්න පුළුවන් ප‍්‍රමාණයක් තියෙනවානේ. ඒ ප‍්‍රමාණය ඉක්මවලා වැඩ තියෙද්දී, ඒවා කරන එක මානුෂික වශයෙන් අමාරු වැඩක්. එතකොට මම අර කීව තරම් නඩු, දවසක් ඇතුළේ විභාග කරන්න බැහැ.

නීත ිඥවරුන්ගේ ක‍්‍රියාකාරීත්වය නිසාත් අ ැතැම් විට එවැනි නඩු ප‍්‍රමාද වෙනවා නේද?

අධිකරණයේ නඩු පරිපාලනයක් නැහැ. බොහෝ දියුණු රටවල ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ නඩුවකට කාලයක් තියෙනවා. බොහෝවිට උපරිම වශයෙන් පැය දෙකයි. නීතිඥයෙකුට දේශනයක් කරන්න පුළුවන් වෙන්නේ පැය භාගයයි. කිසිම අයුරකින් විශේෂ වරප‍්‍රසාද ලබන නීතිඥවරුන් නැහැ. අපි දිවුරුම් දුන්න මුල් කාලයේදී සමහර නීතිඥවරුන් දවස් දෙක තුනක් දේශන ඉදිරිපත් කළා. ඒ කාලයේ නඩු අඩුයි. දැන් කාලසීමාව ප‍්‍රශ්නයක්. අදත් සමහරු එක නඩුවේ දේශන පැය ගණන් ඉදිරිපත් කරනවා. අනෙක් නීතිඥවරුන්, වෙනත් නඩුවලට ආ අය ඇතුළු සියලූම දෙනා දවස තිස්සේ බලාගෙන ඉන්න ඕනෑ. මම හිතන්නේ නීතිඥවරුන්ට පැය භාගයක වගේ කාලසීමාවක් දෙන්න ඕනෑ. මේ ගැන යම් විනිශ්චයකාරවරුන්ගේ කැමැත්තක් තියෙනවා. ඒත් මම හිතන්නේ නැහැ හැම විනිශ්චයකාරවරයෙක්ම හා හැම නීතිඥවරයෙක්ම මේකට කැමති වේවි කියලා.

ඉහළ අධිකරණවල තවත් ප‍්‍රශ්නයක් තමයි සීමිත නීතිඥවරු පිරිසක් අතිවිශාල නඩු ප‍්‍රමාණයක් බාරගෙන සිටීම. ඔවුන් එක් උසාවියක නඩුවක් යන අතරේ අනෙක් උසාවියට ගිහින් නඩුවලට වෙනත් දින ලබාගන්නවා. ඒත් හරි නම් වෙන්න ඕනෑ නඩුව තියෙන වෙලාවට තමන්ට එන්න බැරි නම් වෙන නීතීඥයෙක්ව හරි ඉදිරිපත් කරලා නඩුව ඉදිරියට ගෙන යන එකයි. අධිකරණයේ සුවිශේෂ වරප‍්‍රසාද ලබන නීතිඥවරු ඉන්න බැහැ. දෙතුන්දෙනෙක්ට විශේෂ වරප‍්‍රසාද තිබෙන බව පෙනුණොත් සේවාදායකයන් ඔවුන් වෙත යොමුවෙනවා. ඇතැම්විට ඒ නීතිඥවරුන්ට විශේෂ දක්ෂතාවක් නැහැ. අනෙක නඩු සඳහා දින ලබාදෙනකොට නීතිඥවරුන් කියන දිනයක් තමයි දෙන්නේ. නීතිඥවරු ඉල්ලන දිනය සාධාරණ නම් ඒ දිනය ලබාදෙන්න පුළුවන්. 1980 මුලදී එංගලන්තයේ මේ ප‍්‍රශ්නය ඇවිත්, ඔවුන් රාජකීය කොමිසමක් පත්කළා. ඔවුන් කීවා නඩු කල් යන්නට හේතුව නීතිඥවරුන්ට ඕනෑ විදියට දින ලබාදීම බව. ඒ නිසා දින ලබාදීම අධිකරණය විසින් කළ යුතු බව තීන්දු කළා. එතකොට කාටවත් වරප‍්‍රසාද නෑ. උසාවිය ලබාදෙන දිනවලට යන්න ඕනෑ. නීතිඥවරුන්ගේ පහසුව වෙනුවට, අධිකරණයේ පහසුව කියන ක‍්‍රමයට පරිවර්තනය වෙන්න ඕනෑ බව එංගලන්තයේ රාජකීය කොමිසම තීන්දු කළා. අතිශය සාධාරණ හේතුවක් තිබුණොත් නීතිඥවරයෙක්ට දින ලබාදීම සාධාරණ බව ඇත්ත.

නීතිඥවරුන්ගේ පැත්තෙන් වුණත් උසාවිය කියන්නේ බොහොම බරපතළ කාලය කාදැමීමක්. සමහර වෙලාවට විනාඩි දහයක වැඩක් වෙනුවෙන් උසාවිය පටන්ගත් මොහොතේ පටන් හවස් 3.30 දක්වා වෙනත් කෙනෙකුගේ දේශන අහගෙන ඉන්න ඕනෑ. ඉගෙනගන්නා කෙනෙකුට මේක හොඳ වුණත්, මේ ප‍්‍රමාදයේ ඵලදායිතාවක් නැහැ. මේක ඵලදායි වෙන්නට, මම දැනගන්න ඕනෑ මගේ නඩුව ගන්නේ 1.30ට නම් මම ඒ වෙලාවට යන්න ඕනෑ බව. උදේ ඉඳන් බලාගෙන ඉන්න ඕනෑ නැහැ.

විනිශ්චයකාරවරුන්ගේ කාර්යක්ෂමතාව ගැනත් කතාකළ යුතුයි නේද?

දැනට ඉන්න අභියාචනාධිකරණයේ විනිශ්චයකාරවරයෙක් ගැන පහුගිය කාලයේදී කතාබහට ලක්වුණා. නඩු තීන්දු ගණනාවක තීන්දුව තියා ෆයිල් එකවත් නැහැ. ඒත් මේවා ගැන කිසිකෙනෙක් බලන්නේ නැහැ. ලංකාවේ නඩුකාරවරුන්ගේ කටයුතු අධීක්ෂණයට ලක්වෙන්නේ නැහැ. පහළ අධිකරණ අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාව මඟින් අධීක්ෂණයට ලක්වෙනවා. ඒත් ඉහළ අධිකරණ අධික්ෂණය වෙන්නේ නැහැ. සමහර විනිසුරුවරුන් විශ‍්‍රාම යද්දී නඩු තීන්දු සිය ගණන් ලියලා නැහැ. ජ්‍යෙෂ්ඨ නීතිඥවරුන් කියලා ඉන්න අයවත් අධීක්ෂණයට ලක්වෙන්නේ නැහැ. අපේ වාසනාවකට වගේ අධීක්ෂණයට ලක් නොවුණත්, දක්ෂ ලෙස වැඩකරන විනිසුරුවරුන් බොහොමයක් ඉන්නවා. ඒත් මේ පද්ධතියේ තියෙන ප‍්‍රශ්න නිසා මනුෂ්‍යයන් වශයෙන් සීමාකම්වලට මුහුණදෙන්නට ඔවුන්ට සිද්ධවෙනවා.

අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාව වැනි ආයතනයකට මේවා වෙනස්කම් කිරීමේ හැකියාවක් නැද්ද?

ඔව්. මේ ඔක්කෝම සම්බන්ධයි. අධිකරණවල නඩු ඉක්මන් කරන්න කියලා අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාව අවස්ථා කිහිපයකදීම චක‍්‍රලේඛ නිකුත් කළා. ඒක ඉතාම සද්භාවයෙන් කරන ක‍්‍රියාවක්. ඒත් ඒවායින් පමණක් නඩු ඉක්මන් කරන්න බැහැ. නඩුකාරයෙක්ට හවස හය වෙනතුරු නඩු අහන්න කී පමණින් ක‍්‍රියාවලිය ඉදිරියට ගෙනියන්න බැහැ. අපරාධ නඩු, සිවිල් නඩු හා පොදු නඩු තමයි තියෙන්නේ. මේ විවිධ නඩු වර්ගවලට අදාලව විවිධ ප‍්‍රායෝගික ප‍්‍රශ්න නිරාකරණය කළ යුතුව තියෙනවා. ලංකාවේ තියෙන්නේ අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාව. ඒ වගේ විදේශ රටවල තියෙන ආයතනවල ඉන්නේ අධිකරණය නියෝජනය කරන අය විතරක් නෙවෙයි. ඒවාට සාමාන්‍ය ජනතාව නියෝජනය කරමින්, සමාජයේ ගෞරවය ලද පුද්ගලයන් සහභාගි වෙනවා. ඒ නිසා ඔවුන් සාමාන්‍ය ජනතාවගේ අවශ්‍යතා නියෝජනය කරමින්, අධිකරණයේ කාර්යක්ෂමතාව ගැන සැලකිලිමත් වෙනවා.

……………..

The views shared in this article do not necessarily reflect that of the AHRC.